Doktryna Breżniewa, znana również jako “doktryna ograniczonej suwerenności”, była jednym z kluczowych elementów polityki Związku Radzieckiego w okresie po II wojnie światowej. Stanowiła istotny element polityczny i militarny wobec państw bloku wschodniego oraz w relacjach międzynarodowych ogółem. W poniższym artykule omówimy główne założenia tej doktryny.
Podstawowe zasady doktryny Breżniewa:
Doktryna Breżniewa była oparta na kilku kluczowych zasadach, które miały na celu utrzymanie dominacji Związku Radzieckiego w Europie Wschodniej oraz umocnienie kontroli nad państwami satelickimi:
1. Zasada ograniczonej suwerenności:
Według tej zasady, państwa bloku wschodniego miały zachować swoją pozorną suwerenność, ale w praktyce były silnie związane z Związkiem Radzieckim. Miały one wykonywać politykę zgodną z interesami radzieckimi oraz nie angażować się w żadne działania, które mogłyby zagrozić jedności bloku wschodniego.
2. Intwencja w przypadku “zagrożenia socjalistycznego”:
Doktryna zakładała, że Związek Radziecki miał prawo interweniować wewnątrz państw bloku wschodniego, jeśli uważał, że istnieje zagrożenie dla socjalistycznego porządku lub zasady “braterstwa” między państwami socjalistycznymi. Taka interwencja mogła mieć formę interwencji militarnej.
3. Wzrost wpływów ZSRR:
Doktryna Breżniewa dążyła do zwiększenia wpływów Związku Radzieckiego na arenie międzynarodowej poprzez rozwijanie sojuszy z innymi państwami socjalistycznymi oraz poprzez propagowanie radzieckiego modelu politycznego i gospodarczego.
Rozwinięcie doktryny:
W latach 70. doktryna Breżniewa została rozwinięta w odpowiedzi na zmiany zachodzące w międzynarodowym środowisku politycznym. Wprowadzono koncepcję “suwerennego socjalizmu”, która umożliwiała większą elastyczność dla państw bloku wschodniego w kształtowaniu ich polityki wewnętrznej.
Krytyka i koniec doktryny:
Doktryna Breżniewa spotkała się z krytyką zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną. Wewnętrznie, państwa satelickie coraz bardziej dążyły do większej niezależności i utrzymania swojej suwerenności. Z kolei na arenie międzynarodowej, polityka ta przyczyniła się do napięć z Zachodem, zwłaszcza w kontekście kryzysów takich jak interwencja w Afganistanie w 1979 roku.
Ostatecznie, upadek doktryny Breżniewa nastąpił wraz z transformacją polityczną w Europie Wschodniej i rozpadem Związku Radzieckiego w latach 80. Doktryna straciła swoją aktualność w obliczu zmian zachodzących w regionie oraz rosnącej presji na rzecz demokratyzacji i wolności państw bloku wschodniego.
FAQs:
Jakie były główne zasady doktryny Breżniewa?
Główne zasady to ograniczona suwerenność państw bloku wschodniego, interwencja w przypadku “zagrożenia socjalistycznego” oraz wzrost wpływów Związku Radzieckiego.
Kiedy doktryna Breżniewa straciła swoją ważność?
Doktryna Breżniewa straciła swoją ważność w latach 80. wraz z rozpadem Związku Radzieckiego i transformacją polityczną w Europie Wschodniej.
W jaki sposób doktryna Breżniewa wpłynęła na stosunki międzynarodowe?
Doktryna Breżniewa przyczyniła się do napięć między Wschodem a Zachodem, zwłaszcza w kontekście interwencji w Afganistanie oraz umocnienia wpływów ZSRR w państwach socjalistycznych.
Zobacz także: